IndyMedia - Vrij Media Centrum Nederland

[onderstaande tekst is ook gestuurd naar de Volkskrant naar aanleiding van een aantal opiniestukken in die krant]
Begin juli zijn in Drenthe en Flevoland twee proefvelden met genetisch gemanipuleerde gewassen onschadelijk gemaakt. Het ging om aardappels van het Wageningse Durph project. In Gelderland is een veld van BASF met Fortuna aardappels aangepakt. Wij hebben dit gedaan om de groeiende greep van grote bedrijven op de landbouw tegen te gaan.

Hoewel door de Volkskrant werd gesuggereerd dat Greenpeace hierbij betrokken zou zijn geweest, is dit dus niet het geval. Greenpeace heeft in een reactie wel duidelijk gemaakt dat er op de pro-gentech wetenschap vaak wat aan is te merken.

Dat onze actie enige discussie in de media heeft opgeleverd is op zich al een goed resultaat. Normaal is het in Nederland veel te stil rond de introductie van genetisch gemanipuleerde gewassen en de onderzoeksinstituten en bedrijven die hier achter zitten.

Het punt dat het meeste aandacht krijgt in de discussie over gentech is de veiligheid bij de consumptie van de gewassen. Rapporten spreken elkaar regelmatig tegen en het is lastig om echt onafhankelijke onderzoekers te vinden. Het laatste woord is nog niet over gezegd. En zolang er zo veel onduidelijkheid over is is het beter gentech gewassen niet in het milieu te introduceren. De vreemde genen blijven niet in het bedoelde veld, maar besmetten andere landbouwgebieden en vaak ook de natuur buiten de velden.

Wat in de meeste discussies ontbreekt is de maatschappelijke kant van het verhaal. Stel dat de gentech-gewassen veilig zijn... moeten we deze ontwikkeling dan wel willen? Voor welk probleem vormen ze een oplossing? En ten kosten van wat? Wie heeft er baat bij en wie worden er door gedupeerd?

Het is de bedoeling dat gentechgewassen beter tegen beestjes en ziektes kunnen, of anders in elk geval beter tegen bestrijdingsmiddelen die dan gebruikt kunnen worden tegen deze beestjes en ziektes. Maar er bestaan ook andere manieren om plagen in de hand te houden, bijvoorbeeld door schaalverkleining, het gebruik van biologische bestrijdingsmethoden en het op conventionele wijze veredelen van gewassen. Bedrijven als Monsanto investeren miljoenen in gentech omdat ze hiermee een verdienmodel in stand houden die hun een maximale verrijking garandeert, niet omdat ze begaan zijn met het ontwikkelen van duurzame landbouw en voedselvoorzieningen.

Een groot bezwaar tegen gentech is dat het tot nu toe altijd samen gaat met patenten. Op deze manier hebben Monsanto, BASF, Syngenta en andere grote bedrijven gewassen ontwikkeld en aan boeren opgedrongen. In een reactie op het brief van Greenpeace erkennen Bert Lotz en Richard Visser (twee medewerkers van de Universiteit van Wageningen) dit probleem maar volgens hun is gentech "in principe ook toepasbaar door kleine en middelgrote veredelingsbedrijven." Leuk zo'n principe, maar de praktijk laat echter zien dat dankzij gentech de grote bedrijven alleen maar meer marktpositie en macht krijgen. Bij het Durph project gaat het om een instituut dat verbonden is aan de universiteit van Wageningen. Maar ook zo'n instituut moet zelf geld binnen brengen waardoor het erg waarschijnlijk is dat het patent op de technieken en gewassen uiteindelijk verkocht wordt aan een bedrijf of dat (een deel van) het instituut zelf wordt overgenomen door een commercieel bedrijf. Bij soortgelijke gevallen in het verleden is dat uiteindelijk ook gebeurd. Om deze reden gaat ook het veelgenoemde argument niet op dat het hier alleen om wetenschap gaat en dat je daar toch niet tegen kunt zijn.

Zaden moeten vrij beschikbaar zijn. Genen en zaden kunnen zichzelf verspreiden en mogen geen eigendom zijn van een bedrijf dat er met advocaten achteraan gaat hollen om geld te innen.
Lotz en Visser noemen wel de kleine veredelingsbedrijven, maar negeren de boeren. Vooral onder boerenbewegingen in het Zuiden is een grote weerstand tegen introductie van gepatendeerde zaden die boeren elk jaar weer opnieuw zouden moeten kopen. Deze ontwikkeling gaat samen met de introductie van gentech.

Een algemeen uitgangspunt zou moeten zijn dat je anderen geen ingrijpende veranderingen opdringt en geen onomkeerdebare schade toebrengt aan het milieu. Met de introductie van gentech gebeurt dit wel: een goede reden om actie te ondernemen.

De weerstand tegen de introductie van genetisch gemanipuleerde producten is. Dit heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat BASF stopt met het op de markt brengen van gentech gewassen in Europa. Helaas doet dit chemische bedrijf er op dit moment alles aan om de testen met de aardappels waar ze al mee bezig waren af te maken om toch nog te kunnen cashen. De winsten die ze hiermee hopen te behalen zijn kennelijk zo groot dat ze het waard vinden proefvelden te laten bewaken.

Ook in Belgie proberen bedrijven en daaraan verbonden onderzoeksinstituten de weerstand tegen genetische manipulatie te breken. In 2011 werd bij Wetteren een veld met Durph aardappels aangekondigd en op klaar lichte dag voor een deel bevrijd van gentech patatten. De vrijwillige veldbevrijders hebben hun nek uitgestoken voor deze goede zaak. Een aantal van hun heeft nu helaas te maken met langdurige rechtszaken. Ze verdienen alle solidariteit en steun. Het is wachten op meer actie voor een duurzame landbouw die niet wordt beheerst door grote bedrijven!

Tot de volgende keer!

Actiegroep Durf