Requiem voor een planeet: don’t shoot the messenger!
Waar zullen de gedachten zijn geweest van die mensen die in het concertgebouw in Amsterdam naar het Requiem van Verdi zaten te luisteren? Zo’n muziekstuk is een begrafenismis. Wie was er dood?
Maar nee, naar het concertgebouw gaan om naar zo’n stuk te luisteren heeft niet perse direct iets met rouw te maken. Wellicht pinkt hier en daar een bezoeker een traantje weg over een kort geleden overleden persoon. Wellicht raakt iemand ontroerd door de muziek. Het is in elk geval wel hoge kunst en van hoge kunst moet je afblijven. Toch? Is er wat stuk dan?
“Sorry, dit is een noodgeval!”
Met veel geweld werd iemand die opstond om aandacht te vragen voor het naderend sterven van onze aarde aangevallen. De bezoeker deed dit in een stiltemoment tussen delen van het muziekstuk in. Buitengewoon passend, als je het mij vraagt. Rouw maar eens over elk wezen dat elke dag uitsterft omdat we afstevenen op een spoedige ineenstorting van alles wat leeft op deze planeet. Rouw maar eens om inheemse volkeren die hun grondgebied zien verdwijnen door ontbossing, ver hier vandaan. Rouw maar eens om de dieren in de agrarische vernietigingsindustrie die tijdens het diner voorafgaand aan je bezoek aan het concertgebouw op je bord hebben gelegen, vermomd als ‘vlees’. Rouw maar eens echt en gemeend en werkelijk.
Dit soort dingen had die bezoeker die opstond om de aandacht te vestigen op de catastrofe waar we op afstevenen ook kunnen zeggen. Maar ook de treffende vergelijking met de Titanic die ondergaat terwijl het orkest doorspeelt was een juweeltje. BAM! In your face!
Aan dovemensoren gericht. “Ga zitten! Sloeber!”
Op dezelfde dag werden twee klimaatactivisten het gevang in gejaagd vanwege een beetje lijm op een glasplaat en het filmen ervan. Tijdens een snelrechtzitting werd een afschrikvonnis geveld over de actie in het Mauritshuis in Den Haag bij het schilderij Meisje Met De Parel. Hup, een maand de cel in en nog een maand voorwaardelijk toe. Wat is het toch dat er zoveel verontwaardiging en afstraffing wordt ingezet om de aandacht af te leiden van de waarheid die deze boodschappers van rampspoed brengen? Zijn mensen, is de heersende macht, zo bang voor de feiten die hen voor de voeten zullen worden geworpen?
Don’t shoot the messenger!
In plaats daarvan: applaudisseer! Op zijn minst. In het concertgebouw had een staande ovatie op zijn plaats geweest voor de dappere brenger van het slechte nieuws. En niet voor degenen die hem de mond snoerden en weg sleepten. Deze boodschapper had geen geschiktere tijd en plaats kunnen bedenken. Maar de eerst zo plechtig luisterende muziekliefhebbers transformeerden van serieuze muziekliefhebber in onderbuikagressors met losse handjes. Zij, die werden vereerd met de meest unieke uitvoering van dit muziekstuk ooit, voorzien van levensechte doodsangst geuit door een persoon die nog een heel leven voor zich zou kunnen hebben, zagen niet in hoe uniek en prachtig dit moment was. Wel, ik vind het van literaire waarde. Cultuurbarbaren zijn het! Als iemand het requiem van Verdi begrepen heeft, was het wel deze dappere demonstrant.
Wie niet horen wil, moet maar voelen.
In Engeland komen berichten van onaangekondigde blokkades op straten. Niet door agrarische dierenbeulen met tractoren maar door mensen met hun lichaam. Auto’s worden stopgezet. Agressie van automobilisten volgt. Maar er is ook solidariteit en sympathie. Sta even stil bij het voortdurende financieren en subsidiëren van vervuiling en vernietiging. Sta even stil. Nee, het is niet aan de individuele burger om door ‘s avonds in de kou te gaan zitten de planeet te redden. Dat willen overheden ons wijsmaken. Maar ze zwijgen over de industrie, het gebruik van fossiele brandstoffen, het blijven uitstoten van CO2, de luchtvaart, de agrarische bende met hun megastallen, ga zo maar door. Die laten ze hun gang gaan.
Als lijm en een literair intermezzo van een requiem de wereld niet wakker schudden omdat mensen het als bliksemafleider willen gebruiken om de kop in het zand te steken, dan moet het maar anders. Wegblokkades zijn nog maar het begin. In de vorige eeuw werden slangen van benzinepompstations doorgesneden. Vandaag de dag horen we dat banden van SUV’s massaal leeg worden aangetroffen. En nog is dat alles te vriendelijk. De aanval mag zonder aarzeling worden ingezet op de grote vervuilers zelf. De echte smeerpijpen en hun verdedigers. Misschien maken mensen daar muziek van, wordt het een levend schilderij of beeldhouwwerk. Elke vorm van sabotage is in elk geval hogere kunst dan de uitvoering van Verdi’s Requiem of de glasplaat voor een schilderij.
Joke Kaviaar, 3 november 2022