IndyMedia - Vrij Media Centrum Nederland

door Leila Al Shami

Eerder gepubliceerd bij Fifth Estate.

De huidige grenzen van Syrië werden honderd jaar geleden midden in de Eerste Wereldoorlog opgesteld door imperialistische kaartenmakers, als onderdeel van een geheim akkoord tussen Frankrijk en Groot-Brittannië om in het Midden-Oosten de rijkdommen van het Turkse Ottomaanse Rijk te verdelen. Omdat de koloniale staat plaatsmaakte voor de post-onafhankelijke staat werd de macht overgedragen van Westerse heersers naar lokale elites.

De drie belangrijkste ideologieën in de anti-koloniale strijd - socialisme, Arabisch nationalisme en islamisme - waren allen gefixeerd op het idee van een sterke staat als basis van verzet tegen de westerse hegemonie. In het geval van Syrië leidde het tot het ontstaan ​​van een ultra-autoritair regime dat de macht centraliseerde rond één man in Damascus, Bashar al-Assad, versterkt door staatsbureaucratie en veiligheidstroepen. In de huidige tijd ontstaan er echter nieuwe organisatievormen ​​die het centrale gezag en het staatskader trotseren.

In de revolutie tegen Assad die in 2011 in Syrië begon, werd het land in zoverre bevrijd dat het regime in 2013 over viervijfde van het land de macht had verloren. Met een desintegrerende staat zagen gemeenschappen zich gedwongen alternatieve structuren op te bouwen om het leven door te laten gaan in nieuwe autonome zones.

Het model dat ontstond was gebaseerd op de visie van de Syrische anarchist Omar Aziz, die in november 2011, in de achtste maand van de revolutie een paper produceerde waarin hij pleitte voor de oprichting van lokale raden.

Hij voerde aan dat het voor revolutionairen inconsequent is om overdag deel te nemen aan protesten om daarna terug te keren naar het leven onder door de staat opgelegde hiërarchische en autoritaire structuren. Aziz geloofde dat revolutionaire activiteiten in alle aspecten van het leven moeten doordringen en pleitte voor radicale veranderingen in de sociale verhoudingen en organisatie.

Hij riep op tot een zelfstandige, niet-hiërarchische organisatie en zelfbestuur, gebaseerd op de beginselen van samenwerking, solidariteit en wederzijdse hulp. Hij beoogde de raden als zijnde horizontaal georganiseerde basisforums waardoor mensen samen kunnen werken om drie primaire doelen te bereiken: hun leven onafhankelijk van de staat beheren; collectieve samenwerking; en de start van een sociale revolutie op lokaal, regionaal en nationaal niveau.

Samen met kameraden werkte Aziz mee aan de totstandkoming van de eerste commune in Zabadani, gevolgd door andere de Syrische steden Barzeh, Daraya en Douma.

Tragisch genoeg werd Aziz in november 2012 opgepakt door veiligheidsagenten van het Assad-regime en vastgehouden in de beruchte Adra-gevangenis, waar hij drie maanden later overleed. Kort voor zijn dood verklaarde hij: "We zijn niet minder dan de Parijse arbeiders van de Commune - zij boden zeventig dagen lang verzet, wij houden het al anderhalf jaar vol."

Honderden gemeenten verspreid door Syrië houden de macht op lokaal niveau. Civiel-bestuurlijke structuren waarvan de meesten hun leden kiezen via democratische verkiezingen of populaire consensus - iets wat ongehoord is onder het totalitarisme van Assad. Sommige verkiezingen worden om de 3-6 maanden gehouden om besluiten van vertegenwoordigers die niet goed presteren te herroepen en besluiten worden genomen met meerderheid van de stemmen.

De raden bestaan uit revolutionaire activisten, professionals en vertegenwoordigers van grote gezinnen of stammen. In de meeste gevallen behouden zij hun onafhankelijkheid van politieke en militaire pressiegroepen, en in gemengde gemeenschappen als in Yabrud, Selemmiyeh en Manbij werden vertegenwoordigers van verschillende etnische en religieuze groepen aan de gemeenteraden toegevoegd.

Door de afwezigheid van de staat zijn het de gemeenten die water, onderwijs en gezondheidszorg blijven bieden aan de lokale gemeenschappen. Ze hebben alternatieve energiebronnen, zoals zonne-energie, en verbouwen voedsel om de honger in de belegerde gemeenschappen af te wenden.

Diverse raadscommissies zijn verantwoordelijk voor de media, burgerbescherming en de distributie van humanitaire hulp. Lokale raden op dorps- en wijkniveau worden soms verbonden met grotere provinciale raden. Ze kiezen voorzitters en co-voorzitter en omvatten een groot aantal afdelingen zoals media, hulp, gezondheid, veiligheid, juridische en civiele diensten.

Deze experimenten in zelforganisatie zijn gevangen in een complex web van moeilijkheden. De bevrijde gebieden zijn het belangrijkste doelwit van Assads (en meer recentelijk Russische) luchtaanvallen geweest, in een poging een ​​alternatief voor het regime de kop in te drukken.

De meedogenloze aanval heeft bijgedragen aan de ontvolking van deze gebieden en bracht een vluchtelingenstroom teweeg op zoek naar veiligheid in het buitenland. De militarisering van de opstand die in de zomer en herfst van 2011 op gang kwam, veranderde het van een horizontaal georganiseerde, inclusieve en niet-sektarische beweging in een strijd tussen talrijke concurrerende autoritaire pressiegroepen die proberen hun hegemonie te doen gelden en ontzeggen bevrijde gemeenschappen zelfbestuur.

De duidelijkste voorbeelden zijn enkele van de meer extreme islamitische groeperingen die met geweld de macht van gemeenten afnemen en eigen parallelle structuren opleggen, zoals de Shura Raad en de sharia-rechtbanken, ondanks breedgedragen protesten in de gebieden waar dit plaatsvindt.

Deze groepen blijven deel uitmaken van de gewapende strijd tegen Assad (en nu met de militaire betrokkenheid van imperialistische machten, onderdeel van de strijd tegen de buitenlandse bezetting), evenals de strijd tegen Daesh (IS). Maar ze hebben nooit deel uitgemaakt van de strijd van het Syrische volk voor vrijheid, sociale rechtvaardigheid en zelfbeschikking. Zij streven naar het vervangen van één autoritaire staat voor de andere.

Op provinciaal niveau zijn de raden vaak gekoppeld aan de Syrische Nationale Coalitie (de oppositie in ballingschap) die op haar beurt wordt beïnvloed door de agenda van buitenlandse mogendheden, vooral van het Westen en de reactionaire Golfstaten. Onder de gepolitiseerde financiering wordt hun basisdemocratie gecompromitteerd. Andere uitdagingen bestaan ​​op maatschappelijk niveau.

De Syrische maatschappij is zeer patriarchaal - in het gezin, de stam en de natiestaat. Weinig vrouwen zijn lokaal raadslid, ondanks de prominente rol van vrouwen in dergelijke revolutionaire groeperingen en maatschappelijke organisaties als de Lokale Coordinatiecomités, of bij de vele vrouwencentra in de bevrijde gebieden. De centra ondersteunen vrouwen en hun betrokkenheid op politiek, economisch en sociaal gebied als middel om de traditionele patriarchale structuren te trotseren.

In de Koerdische regio's in het noorden is de sociale revolutie veel meer inclusief voor vrouwen. De drie niet-aaneengesloten Koerdische kantons Jazira, Kobani en Afrin riepen in januari 2014 de democratische autonomie uit met de oprichting van een door benoeming gekozen parlement, diverse ministeries en rechtbanken.

De drie kantons vormen tezamen Rojava, dat grotendeels wordt geleid door de Koerdische Democratische Unie Partij (PYD). De PYD is sterk beïnvloed door de ideeën van de gevangengehouden PKK-leider Abdullah Öcalan, die op zijn beurt werd beïnvloed door de Amerikaanse anarchist Murray Bookchin en streeft naar het idee van democratisch confederalisme.

Gebaseerd op de principes van directe democratie, gendergelijkheid en ecologie tart dit idee direct het idee van de natiestaat. In plaats daarvan wordt de regionale autonomie uitgeroepen en zelforganisatie en zelfbestuur aangemoedigd.

In Rojava zijn de gemeenten het forum waar mensen bijeenkomen om oplossingen te vinden voor hun behoeften en moeilijkheden waarmee zij worden geconfronteerd. Elke gemeente heeft verschillende commissies die verbonden zijn met zaken als onderwijs, justitie, voedselvoorziening, ecologische kwesties en zelfverdediging. Beslissingen worden genomen op basis van consensus.

De gemeenten zijn gekoppeld aan deelraden bestaande uit vertegenwoordigers van de gemeente en politieke partijen en kennen (zoals de gemeenten) een 40-procent quotum voor vrouwen. Deze worden gekoppeld aan het kantonbestuur door middel van verschillende mechanismen die coördineren tussen de gemeenten en de regionale regering van Rojava.

In tegenstelling tot andere delen van Syrië is Rojava grotendeels de tactiek van de verschroeide aarde van Assad en bondgenoten bespaard gebleven, waardoor deze bevrijde gebieden een grotere kans hebben zich te ontwikkelen en tot wasdom te komen.

Maar ze worden ook geconfronteerd met een aantal problemen. Ondanks de libertaire retoriek is de PYD, dat het Zelfbestuur domineert, een autoritaire partij die het zwijgen oplegt aan andere Koerdische oppositiegroeperingen en leden, hen heeft gearresteerd, gevangengezet en vermoord.

De Volksverdedigingseenheden (YPG) worden gedomineerd door de PYD en de Amerikaans gesteunde Syrische Democratische Krachten (SDF, gedomineerd door de YPG) hebben onlangs in het kielzog van Russische luchtaanvallen Arabische meerderheidsgebieden aangevallen. Dit lijkt een poging te zijn om de kantons om te bouwen tot een staat, wat tegen het idee ingaat van democratisch confederalisme, en Koerdisch-Arabische inter-etnische conflicten kan uitlokken.

De Koerden zelf hebben voortdurend te maken met aanvallen door de autoritaire Turkse staat die tot doel heeft de Koerdische ambities naar zelfbeschikking te vermorzelen, zowel binnen eigen grenzen als in Syrië. Ze worden ook geconfronteerd met aanvallen door extremistische islamitische groeperingen, voornamelijk Daesh, de Al Qaeda-gelieerde Jabhat Al Nusra en Ahrar Al Sham.

In heel Syrië zijn onderdrukkende en hiërarchische structuren en instellingen afgebroken en organiseren mensen zelfbestuur in hun gemeenschappen. Sinds de Spaanse Revolutie en de Burgeroorlog in de late jaren '30 wordt het concept van de nationale staat nergens zo aangevochten.

Maar zoals hierboven beschreven staan deze experimenten in lokale autonomie van meerdere kanten ​​onder toenemende druk. Als gevolg van een sterke contrarevolutie die kan ontstaan door de ineenstorting van de Syrische staat, dreigt de last van nog meer mini-staten, versterkt door wapentuig, prikkeldraadhekken en sektarische retoriek met nog meer verdeeldheid en een toestand van een eeuwigdurende oorlog.

Solidariteit met de strijd van de Syriërs is onmisbaar. Maar soms laten groepen ter linkerzijde het afweten in hun solidariteit met revolutionaire Syriërs, en geven ze in het wilde weg steun aan de contrarevolutie. Dit komt vaak voort uit onwetendheid over de context in Syrië, generaliserend Oriëntalisme en toenemende islamofobie.

Velen kunnen de enorme diversiteit van actoren die betrokken zijn bij de huidige strijd niet zien of begrijpen, actoren die soms soortgelijke doelstellingen (zoals de omverwerping van het regime) nastreven, maar zeer verschillende einddoelen hebben.

Er is het onvermogen onderscheid te kunnen maken tussen gewapende groepen en burgerlijk verzet; tussen gewapende groepen die een democratische basis hebben of gewoon bezig zijn hun gemeenschap te verdedigen en degenen die een autoritaire agenda hebben; tussen degenen die proberen om traditionele machtsstructuren te ontbinden en degenen die alleen de macht voor zichzelf opeisen.

De revolutie kampt met veel moeilijkheden, en niemand mag zich laten misleiden door de gedachte dat het zal uitlopen op een vrije samenleving. Natiestaten en de contrarevolutie zijn veel sterker dan wij. Maar temidden van deze uitdagingen moeten anarchisten solidair zijn met mensen in een onderdrukte positie, met hen die in de moeilijkste omstandigheden nieuwe organisatievormen uitvinden en degenen die op dit moment met uitroeiing bedreigd worden.

Praktische solidariteit zal productiever blijken dan brallerige, slecht geïnformeerde theorieën.