nooit meer oorlog?
23 juli kende Nederland een dag van Nationale Rouw. Zes dagen daarvoor is er boven Oekraïne een passagiersvliegtuig neergehaald door middel van luchtafweer. Zo'n 300 mensen vonden abrupt het einde door deze oorlogsdaad. Het vliegtuig vertrok van Schiphol richting Kuala Lumpur waardoor er veel Nederlanders aan boord waren.
Twee aspecten maken deze gebeurtenis zo gruwelijk: van het ene moment op het andere, totaal onverwachts, zo uit het niets, werden vele honderden mensen weggevaagd. Met een druk op een knop, waarschijnlijk letterlijk, zijn leden van de sportvereniging, mensen uit de straat of het dorp, de restauranthouder van achter de hoek, voorvechters van eerlijke verdeling van geneesmiddelen, vaders, moeders, dochters en zonen uit onze middens weggerukt. Onverteerbaar is dat.
Indrukwekkend was dan ook de mensenhaag die de stoet van veertig lijkwagens begeleidde. Heel even stond het hele land stil. Mensen die zich herkende in de slachtoffers wilden hen een laatste groet brengen. Dit had iedereen kunnen overkomen, iedereen kent wel iemand die op het vliegtuig zat, of kent iemand die iemand gekend heeft. Gewone mensen, zoals u en ik, die helemaal niets te maken hebben met die bloedige oorlog in het oosten van Oekraïne.
Maar... deze brutale actie staat niet alleen. Een meisje, ze zou mijn nicht kunnen zijn, over haar hele tengere lijf verbrand door de napalm, naakt wegrennend van het slagveld (Viëtnam). Mensen staan aan te schuiven bij kraampjes op de markt wanneer ze in een klap worden omgelegd door een mortier, dat had ik ook kunnen zijn, elke week ga ik ook naar de markt (Ex-Joegoslavië). Of vier kinderen die op het strand aan het spelen zijn, poef, vernietigd door een racket afgeschoten van een schip voor de kust, dat hadden de klasgenootjes kunnen zijn van mijn zonen (Gazastrook). Of families die steeds onder bedreiging van raketten de schuilkelders in moeten vluchten, het zouden onze buren kunnen zijn (Israël). Miljoenen mensen die opgejaagd werden, vastgezet en vernietigd omdat ze andere opvattingen hadden, er anders uitzagen of gewoon omdat ze een makkelijke zondebok waren. Het waren allemaal iemands vader, moeder, dochter of zoon.
Zelfs het zogenaamde tuig dat die raket heeft afgevuurd, zijn veelal jongens en meisjes. Opgetrommeld om iemand anders vuile conflict uit te vechten. Opgehitst door leugens en propaganda, haat aangewakkerd door desinformatie en bewapend met moordend wapentuig. Een half jaar geleden zaten ze misschien nog op school, studeerden ze aan de universiteit. Misschien waren ze van plan om een gezinnetje te starten. Vast en zeker zijn ze ook iemands dochter of zoon, misschien wel iemands vader of moeder. Nu zijn het zogezegd koele, bloeddorstige moordenaars, terroristen zonder moreel kompas, zonder respect voor het leven.
Oorlog is altijd blind en zinloos. Oorlog maakt alleen maar slachtoffers, behalve dan diegene die zijn of haar handen niet vuil wil maken en liever jonge jongens en meisjes het veld in sturen, de dood in jagen. Lafaards! Nooit meer oorlog, dat had de les moeten zijn na de eerste Wereldoorlog. Wat we 23 juli in Nederland hebben gezien, is een ongekende samenhorigheid. Iedereen kent wel een slachtoffer van oorlog, anders kan iedereen zich wel herkennen in een slachtoffer van oorlog. We moeten dat niet meer willen, oorlog, om geen enkele reden. Met eenzelfde samenhorigheid, vrijgevochten van leugens en propaganda, sereen en ongewapend, door vastberaden de wereld even stil te zetten, zouden we alle oorlogen kunnen stoppen. Jammer genoeg is het gif van bedrog en propaganda heel sterk en is het antigif van kritische en ongebonden reflectie, solidariteit en actiegezindheid (nog) niet sterk genoeg.